Wat is de Trojka?

De naam ‘trojka’ verwijst oorspronkelijk naar het Russische woord voor een rijtuig met drie paarden, maar kan worden gebruikt om elke vorm van samenwerking tussen drie partijen te beschrijven. In de context van de Europese crisis, bestaat de Trojka uit drie instellingen:

  • De Europese Commissie (EC)
  • De Europese Centrale Bank (ECB)
  • en het Internationaal Monetair Fonds (IMF)

Kort gezegd, wat de Trojka doet, is toezicht houden op landen met ernstige economische problemen die financiële leningen ontvangen, verstrekt door de EU en het IMF. Deze leningen worden tegen een lagere rente dan die op de kapitaalmarkt verstrekt, maar zijn niet echt bedoeld om de economie van de lijdende landen te helpen herstellen.

Hoewel er redenen zijn voor de economische problemen van die landen op nationaal niveau – zoals onderschatting van corruptie en extreem lage belastingen – die niet mogen worden onderschat, richt de Trojka zich uitsluitend op de nationale oorzaken, terwijl systemische kwesties op Europees en mondiaal niveau belangrijker zijn. De Trojka richt zijn pijlen trouwens bij voorkeur op lonen, werktijden en sociale uitgaven – waarmee van de belangen van de rijkstenverdedigd worden.

De belangen van de particuliere schuldeisers, banken en andere financiële instellingen worden daarnaast behartigd door het overhevelen van de schuld naar de overheid – terwijl die in stand gehouden worden en naar onhoudbare niveaus getild – en veeleisende economische hervormingen en bezuinigingsmaatregelen van een extreem gehalte.

Deze maatregelen en hervormingen, de voorwaarden waaraan landen moeten voldoen om geld te kunnen blijven ontvangen, zijn vastgelegd in een soort contract, genaamd een Memorandum of Understanding (MoU). De Trojka organiseert controlemissies, waarbij het de landen waar een MoU mee is afgesloten bezoekt; als daarbij geconcludeerd wordt dat een land niet genoeg heeft gedaan in ruil voor het geld, kan zij besluiten de betaling van de volgende tranche op te schorten. De Trojka heeft dus een zeer sterke invloed op het nationale economische en financiële beleid van de landen die onder haar bewind vallen.

De Trojka handelde in 2010 voor het eerst, in Griekenland. Toen bleek dat de economische en financiële situatie van Griekenland niet zo goed was als in vroegere jaren had geleken, en als een laatste redmiddel heeft het land in mei 2010 gevraagd om financiële steun van internationale instellingen. De EC, ECB en IMF ondernamen een gezamenlijke missie naar Athene en een paar dagen later werd een financieel pakket op tafel gelegd, samen met de eerste MoU. Dit was het begin van een neerwaartse spiraal van pensioenverlagingen, loonsverlagingen, hogere belastingen, ontslagen en privatiseringen: de Trojka was binnen.

Na Griekenland werden drie andere Europese landen onder controle van de Trojka geplaatst: in december 2010 Ierland (in december 2013 liep het Trojka-programma daar af, althans formeel), Portugal in mei 2011 en Cyprus in april 2013. Spanje heeft een MoU met de Trojka dat enkel voorwaarden voor de bankensector behelst, maar het land wordt ook gedwongen tot bezuinigingen via andere maatregelen. Andere landen, zoals Italië, zijn niet officieel onder het juk van de Trojka gebracht, i.e. ze hebben er geen MoU mee, maar worden ook sterk onder druk gezet om hervormingen en bezuinigingsmaatregelen door te drukken.

In wezen zorgt de Trojka ervoor dat de kleine man/vrouw betaalt voor systemische problemen in de economie en de fouten gemaakt door de financiële instellingen, die de werkelijke oorzaken van de crisis zijn. Tegelijkertijd hebben de Europese wetgevers de afgelopen jaren voortdurend de regels en controles op die financiële instellingen en grote bedrijven verminderd. Dat lijkt misschien onlogisch? Inderdaad, maar vanuit neoliberaal oogpunt is het volkomen logisch.

Daarom is het belangrijk om de Trojka en haar neoliberale beleid niet te zien als een op zichzelf staand probleem, maar eerder als een instrument in tijden van een systeemcrisis die past binnen een algemene drang naar neoliberale maatregelen en hervormingen in heel Europa. Deze maatregelen en regels, samen omschreven door de term ‘economisch bestuur’, leggen geleidelijk meer en meer neoliberale controle op, ten gunste van grote ondernemingen en financiële markten, terwijl hard bevochten sociale rechten en democratische waarden aangevallen worden.

De vertaling van deze tekst uit het Engels is verzorgd door Globalinfo.nl [nl]

This post is also available in: Engels, Frans, Duits, Italiaans, Spaans, Grieks, Portugees, Portugal, Sloveens

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.